, , , ,

Waarom beter investeren in akoestiek dan in nieuwe apparatuur…

High End Audio en akoestiek

Waarom beter investeren in akoestiek en dan pas in nieuwe apparatuur…

Het belang van investeren in goede akoestiek.
Als de akoestiek in je luisterruimte goed zit, kan je op een comfortabele en objectieve wijze dingen vergelijken en zo je systeem optimaliseren. Een ander voordeel is dat ook je leefomgeving
aangenamer wordt. Het is dus eigenlijk een investering in je familiale comfort en jouw muziekbeleving. Je audio set speelt er ook beter door… eigenlijk speelt je set niet beter… maar de omgeving zit minder in de weg.
Regelmatig zie ik in verschillende facebook groepen aanbiedingen van mensen die hun mooie versterker of speakers wensen te verkopen omdat ze iets nieuw willen.
Niks mis mee… de economie moet draaien en als gepassioneerd muziekliefhebber is het leuk om je systeem te upgraden om zo dichter bij het muzikale Walhalla te komen.
Het is een zoektocht die ik zelf ook jaren geleden ben gestart en waar ik nog steeds nieuwe paden bewandel.

Waar ben ik nu eigenlijk over bezig? Wat bedoel ik?

De informatie die is opgeslagen in vele opnames, is enorm. Ruimtelijke informatie, instrumenten, gebruikte materialen, aanslag van een piano,
de aanzet van een muzikant op een koperblaasinstrument, een paukenroffel. In die milliseconden zit zoveel informatie…
en heel dikwijls hoor je het niet. Waarom? Hm Een blog over timing kan hier ook interessant zijn :-)

Nemen we even de afmetingen van een luisterruimte.

Bijvoorbeeld: Een woonkamer van 660cm lang, 500cm breed en 330cm hoog. (Niet helemaal toevallig de afmetingen van onze luisterruimte ;-)
Omdat frequenties gerelateerd zijn aan afstanden en de snelheid van geluid kunnen we hier even technisch naar kijken.
De Schroeder frequentie van deze ruimte zit rond de 150Hz (Dit is de frequentie waar de room modes of resonantie frequenties van de kamer overgaan naar de reflecties). De uitdaging is eigenlijk
om de ruimte akoestisch groter te maken zodat de soundstage en energieoverdracht van je set optimaal in balans zijn met de fysieke ruimte, zonder dat deze de kwaliteit beperkt…

Waar zit nu de uitdaging…?

Wel, alles onder de 150Hz, in het geval van bovenstaande ruimte…maar in vele gevallen alles onder de 200Hz.

Bij de Home Acoustics Alliance (HAA – die trainingen geven over akoestiek, Home theater set ups en ISF kalibratie trainingen) leer je dat als je de problemen onder 200Hz kan “oplossen” de rest van het werk makkelijker wordt.

Instrumenten en hun frequentiebereik,

Onderstaand beeld geeft je een idee waar de frequenties van de diverse instrumenten zich bevinden. Je ziet al snel dat heel veel informatie onder de 200Hz zit. Contrabas, Cello, pauken, basklarinet, fagot, hoorn, trombone, tuba, bassax en bariton saxofoon… Een Bas en Baritonstem…. Heel wat van deze instrumenten hebben een volledig spectrum onder 200Hz… (of een flink deel ervan)

Hoe los je die lastige kamerresonanties dan op…en waarom moet je dat doen?
Laten we samen even kijken naar de snelheid van het geluid en een frequentie onder 200Hz… nemen de we bv het frequentiebereik van een contrabas (of een basgitaar) . Dan zien we dat deze
instrumenten frequenties weergeven tussen 40Hz en 220Hz. Hmm, dat is interessant….dat lager dan die Schroeder frequentie en ook wel het gebied waar de laagproblemen van een audio-set zich
situeren.

Hoe vinden we nu de relatie tussen afstand en golflengte?

De golflengte is de afstand tussen pieken en dalen in een golf, en wordt meestal geassocieerd met het elektromagnetisch spectrum. Je kan de lengte van een golf gemakkelijk vinden, mits je weet wat de snelheid en de frequentie van de golf zijn.

golflengte = golfsnelheid/frequentie
• Golflengte wordt meestal aangegeven met de Griekse letter lambda (λ)
• Snelheid wordt meestal aangegeven met de letter C
• Frequentie wordt meestal aangegeven met de letter F

De snelheid van het geluid is 343m/s bij 20 graden Celsius (een aangename luistertemperatuur toch :-)… Eigenlijk is dat een constante. Nu gaan we even rekenen hoe dikwijls de meeste geluidsgolven heen en weer gaan door de ruimte…

In mijn luisterruimte is dat 52 x in de lengte, 68 x in de breedte en 104 x in de hoogte… Dit alles in 1 seconde. Als de nagalmtijd dan 2 seconden is… dan hoor je muziek die heel veel voorbij je oren passeert en ook de echo ervan.
De nieuwe noten die geproduceerd worden hoor je niet omdat de galm erover zit…en de stilte tussen de noten verdwijnt al helemaal… het wordt een zootje…. :-(

Als je de nagalmtijd verlaagt naar 0,5sec, met zorgvuldig geplaatste absorberende panelen en je zorgt nog voor diffusie, krijg je een veel beter verstaanbare set. Een akoestisch paneel met een goed
absorptievermogen (Alpha w > 0,7 ) gaat dan 70% van het geluid dat op het paneel valt absorberen.
Kijk ook wel naar het frequentiebereik waar het paneel effectief is. Niet elk paneel werkt op 150Hz… Maar boven de 650Hz zijn de meeste akoestische panelen wel efficiënt.
Wij gebruiken de akoestische panelen van Artnovion. Zij bieden een breed gamma dat niet enkel esthetisch een bijdrage levert aan de ruimte maar vooral ook door hun geïntegreerde Helmholtz
resonator extra absorptievermogen hebben. Samen met Salford University in de UK hebben zij veel van hun producten ontwikkeld.

Door het efficiënt plaatsen van absorbers en diffusors wordt de ruimte als het ware groter… (De muren reflecteren niet meer maar absorberen)
Ruimtelijkheid en informatie in de opname wordt beter hoorbaar en de reflecties in de ruimte die galm veroorzaken gaan veel minder invloed hebben op het geluid. Ze worden geabsorbeerd door de panelen.

Een bijkomend voordeel voor als je enkele vrienden op bezoek hebt voor een etentje. Veel minder vermoeiend.

Waar zit dan de grootste uitdaging voor veel luisterruimtes en woonkamers?

Het LAAG…
Lage frequenties absorberen lukt niet met wat schuim (je neemt te veel energie in het midden en hoog weg).
Veel efficiënter is een bass trap die je kan tunen op de juiste frequentie. Waarschijnlijk heb je in je hifi set wel eens gemerkt dat sommige noten, van een contrabas of basgitaar, gonzen… Als je deze
frequentie/noot kan dempen met een bass trap zodat de galm/energie op die specifieke noot gereduceerd wordt dan kom je al een heel eind.
In het gamma van Artnovion zijn er meerdere soorten Bass Traps die werken in verschillende frequentiegebieden. Afhankelijk van het probleem in de luisterruimte hebben we de Sub Trap – voor
frequenties tussen 38 en 60Hz, de Bass Trap Corner die werkt tussen 65 en 80Hz en de Bass Trap Wall die frequenties tussen 90 en 120 Hz aanpakt.
Afhankelijk waar in de ruimte zich het laagprobleem manifesteert kan je dus ingrijpen en tunen…
Het belang van laagproblemen oplossen heeft ook heel veel voordelen in het midden en hoog. Lage tonen bezitten namelijk veel energie en als ze resoneren dan gaan ze ook hun harmonische
boventonen (octaven) beïnvloeden. Als je dan een probleem hebt op 70Hz, ga je dat ook merken op 140 – 280 – 560 – 1120Hz… en dan zie je dat die 250 en 560 echt wel midden in het stemmengebied terecht komen…

Waarom eerst investeren in akoestiek en dan de rest…?

Wel als je één van de bovenstaande problemen herkent… en je wil dit niet met akoestiek oplossen, ga je waarschijnlijk op zoek naar een apparaat dat misschien minder het middengedeelte
gaat accentueren omdat het laag dat al naar voor duwt… (of net omgekeerd). Wat je echter niet onmiddellijk gaat herkennen maar wel iets wat gebeurt, is dat de luistermoeheid blijft… dus na een
tijdje ga je op zoek naar een andere tweak om dit probleem op te lossen… Het lijkt dan na een tijdje op een vicieuze cirkel.
Wat werkt nu wel of niet?
Een tapijtje, een kleedje een gordijntje…. een fleece dekentje…. Ik zie het regelmatig voorbijkomen.
Maar als we kijken naar de fysica van geluid en de golflengte van frequenties dan wordt het snel duidelijk dat deze materialen niet voldoende massa hebben om te dempen en vooral te absorberen
onder 2000Hz. Hier is de golflengte nog altijd 17cm lang… maar de 1/4 golflengte is 4,2cm.
Een paneel van 4cm dik akoestisch schuim gaat al heel efficiënt zijn op die frequentie en daarboven. Gordijnen van 0,5cm dik gaan dan boven 8500Hz wel wat energie wegnemen….
en afhankelijk van de ruimte erachter mogelijk al iets lager. Maar als het gordijn niet zoveel massa heeft is de
absorptiewaarde laag… dus ja een gordijn werkt wel om flutterecho weg te nemen…maar je hebt dan wel een grote oppervlakte nodig… overdag luister je dan in het donker?
2 cm dik tapijt werkt vanaf 4250Hz… maar dat is meestal weer niet zo groot… of het wordt een heel kostbaar tapijt.

Onlangs hebben we wel testen gedaan met handgeknoopte Perzische tapijten maar daarover vertel ik je in een andere blog binnenkort meer.

De onvoorspelbaarheid in absorberend vermogen van deze materialen maken het ook moeilijk om gericht te gaan werken en “juist” genoeg te absorberen in het correcte frequentiegebied.
Woonkamerakoestiek of kantoren vragen dus een iets andere aanpak dan audio systemen. Maar het kan opgelost worden en je kan het perfect combineren.

Wij helpen je graag om je akoestiekprobleem op te lossen zodat je een basis hebt om een heel mooie set op te bouwen.

Opdat je nog jarenlang kan genieten van je passie voor muziek.

/door
,

Zorgverleners vergeten vaak voor zichzelf te zorgen…

Lees meer
/door
,

Thrax review door AV showrooms… wij zijn helemaal akkoord

Bekijk de video review van AV Showrooms over de Thrax Electronics, Dionysos Linestage, Teres Monoblocks, Maximinus DAC… wij gaan hier helemaal mee akkoord!

Lees meer
/door
, ,

HIFI.nl Review MSB Discrete DAC met alle opties

Lees meer
/door
,

REVIEW: TIDAL PIANO G2 LUIDSPREKERS – ULTRA HIGH-END ALS STANDAARD

DIT IS EEN PUBLICATIE VAN MUSIC EMOTION VOOR HIFI.NL, WERNER ERO | 17 JULI 2018 | FOTOGRAFIE WERNER ERO

In een wereld waar inmiddels wel heel erg veel producten alleen nog in lagelonenlanden worden vervaardigd, is het een verademing om weer eens een werkelijk volledig Duits product in al haar glorie en kwaliteitsbeleving te kunnen ervaren.

Tidal luidsprekers

De luidsprekers en elektronica van het nabij Keulen gevestigde en in 1999 opgerichte Tidal zijn het geesteskind van perfectionist Jörn Janczak. Samen met zijn team vervaardigt hij producten die naast bijzonder en vooruitstrevend, kwalitatief vergelijkbaar zijn met de automobielen van Rolls Royce of de horloges van Patek Philippe. Met andere woorden hebben we het hier over de absolute top en een niveau en beleving die ver boven de grijze middelmaat van alledag uitsteken. Voor deze test is mijn keuze gevallen op het ‘instapmodel’ Piano G2 en zelfs daarmee val ik al van de ene positieve verbazing in de andere.

Zoals vooraf al was te verwachten zijn Tidal producten niet op iedere hoek van de straat te vinden. Eenieder die ervoor kiest zal dan ook steevast terecht komen bij een zeer select groepje van bijzonder gemotiveerde dealers. Voor de Nederlandstalige markt is de Vlaamse Frank Vermeylen met zijn onderneming Very Fine Solutions het aanspreekpunt, terwijl de Waalse importeur Ludwig Lambert van Ludwig Audio de Franstalige markt van deze producten voorziet. De eigenlijke reden dat ik zo graag met één van deze producten aan de slag wilde gaan, heeft vooral te maken met de opvallend goede gehoormatige prestaties tijdens de toch immer moeilijke akoestische omstandigheden van beurzen en winkelshows. Voeg daarbij de in mijn ogen bijzonder fraaie vormgeving en het absoluut compromisloze materiaalgebruik en er staat een prachtig alternatief voor de inmiddels overbekende top high-end merken voor mij.

Zoals u al zult voelen aankomen zijn de Tidal ontwerpen niet bepaald goedkoop of zelfs betaalbaar te noemen. Maar dit zou gezien de compromisloze doelstelling ook oneerlijk zijn om te verwachten. Toch is het hier door mij te bespreken instapmodel Piano G2 in de door Tidal zelfontwikkelde matte Velvetec afwerkingsvariant ‘al’ verkrijgbaar voor € 25.000,- per paar. Natuurlijk is dit voor ieder weldenkend mens een enorme hoeveelheid geld voor enkel een paar luidsprekers. Maar het mooie is dat deze prijsstelling niet alleen volledig synchroon met de andere grote, bekende high-end aanbieders uit het topsegment loopt, maar ook dat Tidal voor ditzelfde bedrag meer waar lijkt te bieden!

Tidal Piano G2

Waar merken als bijvoorbeeld het Amerikaanse Magico op aluminium en Wilson Audio op geraffineerde combinaties van verschillende soorten kunstvezels inzetten als het ideale kastmateriaal, kiest Tidal voor het zelf ontwikkelde Tiradur. Deze combinatie van verschillende materiaalsoorten verenigt de stijfheid en massa van harde materialen zoals metaal, met de resonantie absorberende eigenschappen van zachtere materialen zoals hout en MDF. Groot nevenvoordeel van deze vinding (het ‘werkt’ namelijk in zijn geheel niet!) is dat het volgens Tidal het enige geavanceerde kastmateriaal is waarbij zonder enig probleem organische oppervlakken zoals de beroemde Tidal gepolijste fineersoorten en echte polyester pianolakken kunnen worden gerealiseerd.

Frank Vermeylen (r) en Ludwig Lambert pakken de Tidal Piano G2 uit

Hoewel de Piano G2 het kleinste model in het gamma vormt, zijn de afmetingen van 116 cm hoog, 24,5 cm breed en 36,5 cm diep al beslist een stuk groter dan modaal. Maar nu komt het ‘geheim’ van goed gekozen afmetingen, materialen en een bij de ruimte passende kleurstelling. Want deze 2,5-weg basreflex weergevers met drie units per kast en twee baspoorten aan de achterzijde, tonen in mijn toch niet bepaald enorme luisterruimte van ruim 4 x 6 meter, allesbehalve pompeus en kolossaal! Een volgend afwijkend ontwerpfacet, is dat dit Duitse merk tot mijn grote vreugde bij alle modellen nog steeds veelvuldig gebruik maakt van de beroemde maar ook door velen onterecht verguisde keramische units! Werkelijk goed geïmplementeerd bieden deze luidsprekerunits namelijk ook vandaag de dag nog steeds vele voordelen boven andere materialen.

Een belangrijke daarvan is dat het materiaal stijf genoeg is om de noodzakelijke zuigerwerking te verkrijgen. Hierdoor worden de voor muziekweergave uiterst belangrijke transiënten en dynamische contrasten puntgaaf weergegeven, nemen snelheid, het muzikale leven en de dynamische expressie fors toe en is er daadwerkelijk sprake van een meer neutraal/accuraat volgen van het aangeboden muzieksignaal. Om de ooit zo gewraakte hardheid die kan ontstaan door het ongewenst opbreken van het harde materiaal maximaal te onderdrukken, past Tidal in nauwe samenwerking met de bekende Duitse fabrikant Accuton, een speciale zwartkleurige koolstofcoating toe. Toch zit de werkelijke kwaliteit bij gebruik van keramische units uiteindelijk toch vooral in de materiaalkeuze, kennis en kunde van het wisselfilter. In tegenstelling tot de meeste zachtere materialen dient er namelijk een stuk steiler te worden gefilterd om maar buiten het opbreekbereik van de units te blijven. Als dit goed en vakkundig wordt uitgevoerd blijven uiteindelijk alleen maar de voordelen van deze raspaardjes over en merk je nagenoeg niets van de nadelen.

13 kg wisselfilter

Hoewel het passieve wisselfilter een vast onderdeel van deze 65 kg (per kast!) zware Tidal Piano G2 vormt, valt over dit hermetisch in een apart compartiment afgesloten samenspel nog wel meer te vertellen. In het ontwerp is namelijk expliciet gekozen voor onderdelen die zich ruimschoots hebben bewezen qua lange termijn stabiliteit. In het geval van Tidal hebben we het dan over de nu al legendarische Duelund puur koperfolie condensatoren, spoelen van ditzelfde materiaal en kwaliteit en zilver-koolstof weerstanden. Ondanks de druk die hierdoor op het budget ontstaat (deze onderdelen behoren niet alleen tot het allerbeste, maar ook allerduurste) is het wat Tidal betreft alleen het eindresultaat dat telt. Een totaalgeheel wat niet alleen een lust voor het (zeer) kritische oog dient te zijn, maar het hoogst mogelijke realiteitsgehalte qua weergave moet bevatten. Geen sinecure als je de lat zo enorm hoog legt.

Vario aansluitmogelijkheden

Naast een optimale technische realisatie binnen het concept van de weergevers, is het minstens zo belangrijk om al deze kwaliteiten vooral thuis zo goed als maar mogelijk voor het voetlicht te laten treden. Hoewel ook Tidal natuurlijk niet kan toveren, gaat de Piano G2 hier toch een fors stuk verder in dan alle andere passieve ontwerpen die ik ooit in huis heb gehad. Laag aan de achterkant van de kast geplaatst, kom ik namelijk de aansluitterminals tegen. Het blijkt om een (uiteraard) heel mooi afgewerkte aluminium paneel te gaan die dit keer niet alleen de gebruikelijke min en plus terminals bevat, maar over in totaal vijf in puur zilver uitgevoerde exemplaren beschikt. Hiermee wordt de eindgebruiker in staat gesteld een hele reeks slimme keuzes te maken.

Terwijl de 3 cm grote keramische tweeter nog ongewijzigd blijft, kan de onderste van de twee 17,3 cm laag/midden units van dit 2,5-weg systeem volledig worden uitgeschakeld. Hierdoor staat er ineens een echt 2-weg ontwerp te spelen en dat kan er met name in kleine ruimtes voor zorgen dat ook dan het laag nog steeds goed in de hand kan worden gehouden en de boel niet ‘overspeelt’. De tweede keuze waarbij de bijgeleverde massief zilveren brugdelen in de standaard lineaire instelling worden geplaatst, functioneert als het typische 2,5-weg systeem zoals de Piano G2 in basis ook is ontworpen. Deze configuratie heeft een van nature zeer evenwichtig en gebalanceerd geluid en is zeer geschikt voor ruimtes met gemiddelde afmetingen. Bij de derde en laatste mogelijkheid wordt de filter-

instelling dusdanig aangepast dat er extra geluidsdruk in het laag wordt opgewekt. Dit is ideaal voor serieus grote ruimtes of wanneer er door bijvoorbeeld veel laagabsorptie (nog) meer laag in een normale ruimte gewenst is. De laatste instelling betreft een kantelschakelaar waarbij het hoog met ongeveer 1,5 dB wordt versterkt. Ideaal voor vertrekken die van nature sterk(er) zijn gedempt of wanneer u gewoon houdt van een wat nadrukkelijker of frisser hoog. Als laatste is een opmerking op zijn plaats dat deze verder hoge kwaliteit aansluitterminals, alleen maar spades accepteren. Banaanstekkers kunt u hierin dus niet kwijt.

Maatwerk

Eén heel belangrijk aspect waarin je onmiddellijk het (zeer) hoge niveau van ieder Tidal model kunt herkennen, is de lange optielijst en maatwerkmogelijkheden. Buiten de vier in mijn ogen fraaie matte kleuren aan Valvetec lak (een heel specifieke matte lak, die zowel is voorzien van heel kleine keramische deeltjes als ook na jaren gebruik in zelfs zonnige omstandigheden, niet zal gaan verkleuren of verbleken), zwarte pianolak en een vijftal hand geselecteerde fineersoorten afgewerkt met een transparante lagen pianolak, zijn namelijk ook nog andere afwerkingsvarianten op aanvraag realiseerbaar. Vooral visueel heel mooi bedacht vind ik de zogenaamde Tidal ‘Viario Feet’. Dit zijn een viertal massieve en dus zware gepolijste rvs-staanders, die in verschillende configuraties onder de Piano G2 weergevers kunnen worden gemonteerd. Dit geeft niet alleen een veel stabielere positionering, maar zal later in de praktijk ook al snel tonen hoeveel impact dit heeft op de visuele presentatie van de weergevers in een ruimte. Deze variabele staanders worden tenslotte gecompleteerd met een viertal eveneens in gepolijst rvs uitgevoerde voeten. Door het fijn getande schroefdraad wordt u in staat gesteld de weergevers op zo’n beetje iedere ondergrond mooi waterpas te stellen en door de vlakke oppervlak van de voeten zelf, beschadigt u nooit uw kostbare vloer.

Opstellen en configureren

Na met vereende krachten de 65 kilo zware in witte Valvetec lak uitgevoerde Piano G2’s uit de indrukwekkende standaard(!) bijgeleverde flightcases te hebben getild, ben ik het volgende moment toch redelijk met stomheid geslagen. De afgelopen 10 jaar heb ik hier toch een groot aantal weergevers voor het voetlicht zien treden. Groot klein, dik en dun, maar op Kharma, Franco Serblin en de duurdere modellen van Sonus Faber na, bereikte geen enkel ander merk en model tot op heden het exquisiete afwerkingsniveau en materiaalkeuze van deze Tidal’s! De verhoudingen zijn verder ook zeer goed gekozen en ik heb persoonlijk altijd al een zwak gehad voor modellen die een aantal graden naar achteren hellen. Niet alleen toont dit fraai en is het goed voor een optimaal tijd- en fasegedrag zonder dit in het filter met extra onderdelen te moeten bereiken.

Maar ik heb gemerkt dat het naar achteren hellen ook heel vaak een betere interactie met eigenlijk zo’n beetje iedere ruimte bewerkstelligt. Tijdens het opstellen blijken de weergevers al met een geringe toe-in optimaal te kunnen presteren, terwijl ze elektrisch met zelfs een vrij kleine maar stabiele versterker goed kunnen worden aangestuurd. Tidal geeft zelf aan dat (stabiele) versterkers vanaf 30 Watt al in aanmerking komen en vermeldt tevens dat de Piano G2 is voorzien van een bijzonder vriendelijk impedantiegedrag dat nooit onder de 4 Ohm komt. Zoals u terecht van mij verwacht heb ik uitgebreid met alle mogelijke configuratievormen geëxperimenteerd en dat leverde meer dan goed waarneembare resultaten op. Als elektronica heb ik mede gezien de verkoopprijs, van het beste gebruikgemaakt wat hier voorhanden was. Daaronder de prachtige state-of-the-art Zanden Audio buizenversterkers, Mirror Image Aemulus buizen voor en transistor eindversterkers en een Mark Levinson No.526 voor- en No.534 stereo eindversterker.

Luisteren

Als eerste uitgangspunt ben ik van de standaard Tidal configuratie uitgegaan. Dus alle drie de units van dit 2,5-weg systeem lineair ingesteld en de tweeter op neutraal. Voordat ik deze nieuwe Piano G2 luidsprekers thuiskreeg, heeft Ludwig ze gedurende drie weken ingespeeld. Ze waren dus al mooi los en goed op weg, maar zeker bij het allereerste gebruik na het opstellen was er nog wel sprake van een wat ‘vaste’ en aarzelende signatuur. Een weergave die echter al snel na het spelen van meer veeleisend muzikaal werk naar de achtergrond verdween en daardoor ruimte bood aan een heel scala aan bijzondere eigenschappen.

Eén van die mooie en positieve eigenschappen is dat deze weergevers na het warmspelen daadwerkelijk in staat blijken te zijn het muzikale gebeuren met groot gemak en een ontspannen klankbalans op bijna ware grootte neer te zetten. Het mooie en bijzondere daarbij is dat dit ook nog eens gebeurd zonder de luisterruimte extra aan te spreken of aspecten extra op te blazen of uit te vergroten. Een mooie cd om dit te illustreren is het album ‘No Deal’ van de Belgische Melanie de Biaso. Zeker tijdens het hoogtepunt van With all my love zijn de Tidals echt in hun element. Gebruikmakend van de referentie Zanden 6000 geïntegreerde buizenversterker met standaard ingebouwde passieve volumeregelaar, wordt een werkelijk groots en panoramisch ruimtebeeld neergezet, waarbij aan de vele (low level) ‘soundscape’ geluiden, instrumenten en natuurlijk de galmende en indringende stem van Melanie, alle ruimte wordt geboden. Wanneer ik experimenteer met de verschillende aanwezige versterkers, blijken met name de merken en modellen met een vloeiend organische, natuurlijke en rijke klanksignatuur de beste match met de Piano G2’s vormen.

Omgezet in meer klare taal is dat dus eerder de keuze voor buizen of (klasse-A) versterkers met een conventionele voeding, dan de minder klankkleur verzadigde en vaak in het middenlaag terughoudend klinkende klasse D ontwerpen. Uiteraard zijn er altijd uitzonderingen, maar generaliserend is dit wel de koers waarbij deze Tidal ontwerpen zich het meest thuis voelen. Zoals verwacht en binnen deze prijsklasse ook wat mij betreft verplicht, is de integratie van de drie aanwezige units eerste klas. Daarbij komt de weergave zeer goed los van de behuizing, bieden de twee basreflexopeningen een goed geïntegreerde en zeker niet de ruimte te veel aansprekende laagondersteuning voor het diepste laag en komt het geheel prachtig gelaagd en vooral mooi natuurlijk met een juiste hoogte afbeelding uit de verf. Dynamische contrasten worden ontspannen en moeiteloos voor het voetlicht gebracht en zelfs bij zeer hoog volumeniveau heb ik nog steeds niet het idee dat deze luidsprekers er hard voor moeten werken.

Als zuiver 2-weg systeem

Door de slim aangebrachte zilveren bruggen en de heldere lay-out aan de achterzijde, is het een fluitje van een cent om de Piano G2’s vervolgens op een andere manier te configureren. Zuiver als 2-weg systeem hoor ik meteen weer waarom ik mijn Masters die ook volgens het 2-weg principe zijn opgebouwd, nog steeds zo enorm goed vindt. Want het valt niet te ontkennen dat ook bij deze Tidal weergevers, meteen de gelaagdheid, puurheid, focussering en zelfs het loskomen van de kast nog meer tot hun recht komen dan bij de standaard configuratie. Gitarist Dominic Miller zet met zijn nieuwste album ‘Silent light’ meteen zijn eerste statement neer bij het bekende Duitse label ECM. En welk nummer je ook kiest (of het hele album natuurlijk), steeds opnieuw wordt je getrakteerd op een heel natuurlijke inkijk in zijn gitaarspel, de in verschillende nummers rijk gelardeerde percussie en de alles omhullende en ademende ambianceweergave. Oké in deze stand mis ik in mijn ruimte nu wel een beetje de ultieme laagdruk en klankkleurrijkdom van de lineaire instelling. Maar o, o, wat is die puurheid en verdere toename van muzikale focus toch ook onweerstaanbaar en wat kun je met name op een lager volume nu ontzettend diep in iedere opname duiken!

Als extended 2,5-weg systeem

Als we nu net de meest pure stand hebben beluisterd, is het ook leuk en spannend wat er dan gaat gebeuren als ik alle registers opentrek en precies het tegenovergestelde op ga zoeken. Voordat ik hiermee verder ga, haast ik mij te zeggen dat Tidal weergevers nooit ‘pats boem’ ontwerpen zijn. Dus welke stand uw voorkeuze ook heeft, steeds komt er een compleet en mooi gefundeerd muzikaal plaatje uit voort. Deze drie configuratiemogelijkheden zijn vooral bedoeld om op relatief eenvoudige wijze de luidsprekers nog beter te integreren in uw ruimte, systeem en eigen muzikale voorkeuren.

Terug nu weer naar de Piano G2. Logischerwijs is nu mijn en mogelijk ook uw gedachte, dat de puurheid nu waarschijnlijk wel helemaal verdwenen zal zijn en er een weergave zal ontstaan die eh… onnatuurlijk vet en opgeblazen is?! Nee, (bijna) niets van dat alles! Doordat je al snel gewend bent aan het slankere, snellere en meer open geluid van de eenvoudige 2-weg configuratie, is het volledige systeem wijd open aangestuurd in eerste instantie best wel wat Teutoons volumineus en bijna aan de donkere kant. Maar wat als ik die tweeter ook met de kantelschakelaar zijn kleine stukje luider laat spelen? Wat er dan gebeurd is in mijn omstandigheden min of meer de heilige graal voor iedereen die van luid spelen houdt en zijn muziek daarbij ook het liefst fysiek wil kunnen ervaren. Want binnen nog steeds het nu wel heel knappe Tidal kader van civilisatie, verfijning, kleurings- en resonantievrijheid, staat nu werkelijk een full-range stadion geluid voor mij. Maar dan wel zonder tegen je aan stotende mensen, geroezemoes, hitte, wachtrijen en ander ongemak.

Achtereenvolgens verdwijnen in het cd compartiment van het trouwe en nog immer uitmuntend presterende North Star Design 192 mk 2 loopwerk, ‘Hope’ van Hugh Masekela, Joe Zawinul met zijn 75e verjaardag album, ‘Minimum – Maximum’ van Kraftwerk, Wende Snijders met ‘Chante!’, om tenslotte te eindigen met Fink’s epische live album ‘Wheels turn beneath my feet’. Wat er nu gebeurd is eigenlijk ongelofelijk, want nog steeds nagenoeg zonder mijn toch niet al te grote ruimte aan te spreken, staat er nu het grootste, krachtigste en meest geloofwaardige ‘vette’ en volumineuze geluidsbeeld te spelen wat ik hier ooit heb bereikt en gehoord!! Samen met enkele muziekminnende vrienden en afwisselend aangestuurd door de verschillende versterkers, tik bij de luidste pieken achteloos even de 110 dB aan en we hebben alle drie het gevoel dat we daadwerkelijk onderdeel van de genoemde concerten uitmaken! Tja, wat moet je hier dan nog over zeggen. Want zo’n ervaring gaat gewoon nog veel verder dan alle audiokretologie bij elkaar. Je denkt dan niet meer aan focussering, 3D beleving, neutraliteit of oplossend vermogen. Dit is gewoon ontzettend verslavend. Ga je daarna weer terug naar minder ‘wilde’ muziek en meer normale volumeniveau’s, dan blijft gelukkig ook dan het ‘Tidal’ karma nog steeds aanwezig. Zelfs zacht spelen op een laat avonduur van rustige klassieke- of jazzmuziek, is nog steeds informatief, aantrekkelijk en bijzonder genietbaar.

Conclusie

Wat een heerlijke wolf in schaapskleren is deze Tidal Piano G2 toch en vooral ook zo prettig en gewenst anders dan de directe concurrentie. Is dit dan nu de perfecte luidspreker voor de gevraagde Ä 25.000,-? Nee en die zal ook nooit bestaan. Iedere luidspreker, hoe kostbaar ook, blijft nu eenmaal een vat vol compromissen. Toch lukt het bepaalde merken zoals Tidal in dit geval, deze onderhuidse tekortkomingen op knappe wijze zo veel mogelijk buitenboord te houden. Heel mooi en nuttig vind ik bij dit model de wijze waarop de weergave naar de hand van de eindgebruiker en ruimte kan worden gezet. Van relatief, klein, puur, zuiver en bijna intiem, naar ‘normaal’, prettig uitgewogen en geloofwaardig en vervolgens zelfs tot grensverleggende bijna ‘vette’ maar wel volledig gecontroleerde bombast. Oftewel een beproefd recept waarbij iedere fysiek georiënteerde muziekliefhebber compleet uit zijn dak kan gaan. Het ‘probleem’ of uitdaging voor de concurrenten en hét specifieke voordeel voor Tidal, is dat geen van de uitdagers al deze metiers gelijkwaardig weten te beheersen.

Je krijgt dus of het één of het ander. Als laatste is het tenslotte wel eerlijk om te vermelden dat bij een ‘vast’ gekozen concept, bepaalde specifieke aspecten nog wat beter uit de verf kunnen komen dan bij de Piano G2 mogelijk is. Maar in het leven is nu eenmaal niets 100% perfect en de keuze van Jörn Janczak en zijn team vind ik in dit geval een hele legitieme. Configureer het model naar uw behoeften en u bent voor de jaren die komen een meer dan gelukkig mens. Want naast al deze bijzondere gehoormatige geneugten, moeten we vooral niet vergeten dat deze weergevers ook nog eens visueel bij de mooiste en meest gerijpte ontwerpen behoren die er momenteel op de markt verkrijgbaar zijn. Ultra high-end als standaard en dat is geen loze belofte weet ik nu!

Tidal Piano G2 in Velvetec (vier kleuren) € 25.000,- per paar
Tidal Piano G2 in zwarte pianolak € 28.000,- per paar
Tidal Piano G2 met gepolitoerd fineer (vijf soorten) € 31.000,- per paar

Very Fine Solutions, sales@veryfinesolutions.eu, www.veryfinesolutions.eu

/door