DIT IS EEN PUBLICATIE VAN MUSIC EMOTION VOOR HIFI.NL, WERNER ERO | 17 JULI 2018 | FOTOGRAFIE WERNER ERO

In een wereld waar inmiddels wel heel erg veel producten alleen nog in lagelonenlanden worden vervaardigd, is het een verademing om weer eens een werkelijk volledig Duits product in al haar glorie en kwaliteitsbeleving te kunnen ervaren.

Tidal luidsprekers

De luidsprekers en elektronica van het nabij Keulen gevestigde en in 1999 opgerichte Tidal zijn het geesteskind van perfectionist Jörn Janczak. Samen met zijn team vervaardigt hij producten die naast bijzonder en vooruitstrevend, kwalitatief vergelijkbaar zijn met de automobielen van Rolls Royce of de horloges van Patek Philippe. Met andere woorden hebben we het hier over de absolute top en een niveau en beleving die ver boven de grijze middelmaat van alledag uitsteken. Voor deze test is mijn keuze gevallen op het ‘instapmodel’ Piano G2 en zelfs daarmee val ik al van de ene positieve verbazing in de andere.

Zoals vooraf al was te verwachten zijn Tidal producten niet op iedere hoek van de straat te vinden. Eenieder die ervoor kiest zal dan ook steevast terecht komen bij een zeer select groepje van bijzonder gemotiveerde dealers. Voor de Nederlandstalige markt is de Vlaamse Frank Vermeylen met zijn onderneming Very Fine Solutions het aanspreekpunt, terwijl de Waalse importeur Ludwig Lambert van Ludwig Audio de Franstalige markt van deze producten voorziet. De eigenlijke reden dat ik zo graag met één van deze producten aan de slag wilde gaan, heeft vooral te maken met de opvallend goede gehoormatige prestaties tijdens de toch immer moeilijke akoestische omstandigheden van beurzen en winkelshows. Voeg daarbij de in mijn ogen bijzonder fraaie vormgeving en het absoluut compromisloze materiaalgebruik en er staat een prachtig alternatief voor de inmiddels overbekende top high-end merken voor mij.

Zoals u al zult voelen aankomen zijn de Tidal ontwerpen niet bepaald goedkoop of zelfs betaalbaar te noemen. Maar dit zou gezien de compromisloze doelstelling ook oneerlijk zijn om te verwachten. Toch is het hier door mij te bespreken instapmodel Piano G2 in de door Tidal zelfontwikkelde matte Velvetec afwerkingsvariant ‘al’ verkrijgbaar voor € 25.000,- per paar. Natuurlijk is dit voor ieder weldenkend mens een enorme hoeveelheid geld voor enkel een paar luidsprekers. Maar het mooie is dat deze prijsstelling niet alleen volledig synchroon met de andere grote, bekende high-end aanbieders uit het topsegment loopt, maar ook dat Tidal voor ditzelfde bedrag meer waar lijkt te bieden!

Tidal Piano G2

Waar merken als bijvoorbeeld het Amerikaanse Magico op aluminium en Wilson Audio op geraffineerde combinaties van verschillende soorten kunstvezels inzetten als het ideale kastmateriaal, kiest Tidal voor het zelf ontwikkelde Tiradur. Deze combinatie van verschillende materiaalsoorten verenigt de stijfheid en massa van harde materialen zoals metaal, met de resonantie absorberende eigenschappen van zachtere materialen zoals hout en MDF. Groot nevenvoordeel van deze vinding (het ‘werkt’ namelijk in zijn geheel niet!) is dat het volgens Tidal het enige geavanceerde kastmateriaal is waarbij zonder enig probleem organische oppervlakken zoals de beroemde Tidal gepolijste fineersoorten en echte polyester pianolakken kunnen worden gerealiseerd.

Frank Vermeylen (r) en Ludwig Lambert pakken de Tidal Piano G2 uit

Hoewel de Piano G2 het kleinste model in het gamma vormt, zijn de afmetingen van 116 cm hoog, 24,5 cm breed en 36,5 cm diep al beslist een stuk groter dan modaal. Maar nu komt het ‘geheim’ van goed gekozen afmetingen, materialen en een bij de ruimte passende kleurstelling. Want deze 2,5-weg basreflex weergevers met drie units per kast en twee baspoorten aan de achterzijde, tonen in mijn toch niet bepaald enorme luisterruimte van ruim 4 x 6 meter, allesbehalve pompeus en kolossaal! Een volgend afwijkend ontwerpfacet, is dat dit Duitse merk tot mijn grote vreugde bij alle modellen nog steeds veelvuldig gebruik maakt van de beroemde maar ook door velen onterecht verguisde keramische units! Werkelijk goed geïmplementeerd bieden deze luidsprekerunits namelijk ook vandaag de dag nog steeds vele voordelen boven andere materialen.

Een belangrijke daarvan is dat het materiaal stijf genoeg is om de noodzakelijke zuigerwerking te verkrijgen. Hierdoor worden de voor muziekweergave uiterst belangrijke transiënten en dynamische contrasten puntgaaf weergegeven, nemen snelheid, het muzikale leven en de dynamische expressie fors toe en is er daadwerkelijk sprake van een meer neutraal/accuraat volgen van het aangeboden muzieksignaal. Om de ooit zo gewraakte hardheid die kan ontstaan door het ongewenst opbreken van het harde materiaal maximaal te onderdrukken, past Tidal in nauwe samenwerking met de bekende Duitse fabrikant Accuton, een speciale zwartkleurige koolstofcoating toe. Toch zit de werkelijke kwaliteit bij gebruik van keramische units uiteindelijk toch vooral in de materiaalkeuze, kennis en kunde van het wisselfilter. In tegenstelling tot de meeste zachtere materialen dient er namelijk een stuk steiler te worden gefilterd om maar buiten het opbreekbereik van de units te blijven. Als dit goed en vakkundig wordt uitgevoerd blijven uiteindelijk alleen maar de voordelen van deze raspaardjes over en merk je nagenoeg niets van de nadelen.

13 kg wisselfilter

Hoewel het passieve wisselfilter een vast onderdeel van deze 65 kg (per kast!) zware Tidal Piano G2 vormt, valt over dit hermetisch in een apart compartiment afgesloten samenspel nog wel meer te vertellen. In het ontwerp is namelijk expliciet gekozen voor onderdelen die zich ruimschoots hebben bewezen qua lange termijn stabiliteit. In het geval van Tidal hebben we het dan over de nu al legendarische Duelund puur koperfolie condensatoren, spoelen van ditzelfde materiaal en kwaliteit en zilver-koolstof weerstanden. Ondanks de druk die hierdoor op het budget ontstaat (deze onderdelen behoren niet alleen tot het allerbeste, maar ook allerduurste) is het wat Tidal betreft alleen het eindresultaat dat telt. Een totaalgeheel wat niet alleen een lust voor het (zeer) kritische oog dient te zijn, maar het hoogst mogelijke realiteitsgehalte qua weergave moet bevatten. Geen sinecure als je de lat zo enorm hoog legt.

Vario aansluitmogelijkheden

Naast een optimale technische realisatie binnen het concept van de weergevers, is het minstens zo belangrijk om al deze kwaliteiten vooral thuis zo goed als maar mogelijk voor het voetlicht te laten treden. Hoewel ook Tidal natuurlijk niet kan toveren, gaat de Piano G2 hier toch een fors stuk verder in dan alle andere passieve ontwerpen die ik ooit in huis heb gehad. Laag aan de achterkant van de kast geplaatst, kom ik namelijk de aansluitterminals tegen. Het blijkt om een (uiteraard) heel mooi afgewerkte aluminium paneel te gaan die dit keer niet alleen de gebruikelijke min en plus terminals bevat, maar over in totaal vijf in puur zilver uitgevoerde exemplaren beschikt. Hiermee wordt de eindgebruiker in staat gesteld een hele reeks slimme keuzes te maken.

Terwijl de 3 cm grote keramische tweeter nog ongewijzigd blijft, kan de onderste van de twee 17,3 cm laag/midden units van dit 2,5-weg systeem volledig worden uitgeschakeld. Hierdoor staat er ineens een echt 2-weg ontwerp te spelen en dat kan er met name in kleine ruimtes voor zorgen dat ook dan het laag nog steeds goed in de hand kan worden gehouden en de boel niet ‘overspeelt’. De tweede keuze waarbij de bijgeleverde massief zilveren brugdelen in de standaard lineaire instelling worden geplaatst, functioneert als het typische 2,5-weg systeem zoals de Piano G2 in basis ook is ontworpen. Deze configuratie heeft een van nature zeer evenwichtig en gebalanceerd geluid en is zeer geschikt voor ruimtes met gemiddelde afmetingen. Bij de derde en laatste mogelijkheid wordt de filter-

instelling dusdanig aangepast dat er extra geluidsdruk in het laag wordt opgewekt. Dit is ideaal voor serieus grote ruimtes of wanneer er door bijvoorbeeld veel laagabsorptie (nog) meer laag in een normale ruimte gewenst is. De laatste instelling betreft een kantelschakelaar waarbij het hoog met ongeveer 1,5 dB wordt versterkt. Ideaal voor vertrekken die van nature sterk(er) zijn gedempt of wanneer u gewoon houdt van een wat nadrukkelijker of frisser hoog. Als laatste is een opmerking op zijn plaats dat deze verder hoge kwaliteit aansluitterminals, alleen maar spades accepteren. Banaanstekkers kunt u hierin dus niet kwijt.

Maatwerk

Eén heel belangrijk aspect waarin je onmiddellijk het (zeer) hoge niveau van ieder Tidal model kunt herkennen, is de lange optielijst en maatwerkmogelijkheden. Buiten de vier in mijn ogen fraaie matte kleuren aan Valvetec lak (een heel specifieke matte lak, die zowel is voorzien van heel kleine keramische deeltjes als ook na jaren gebruik in zelfs zonnige omstandigheden, niet zal gaan verkleuren of verbleken), zwarte pianolak en een vijftal hand geselecteerde fineersoorten afgewerkt met een transparante lagen pianolak, zijn namelijk ook nog andere afwerkingsvarianten op aanvraag realiseerbaar. Vooral visueel heel mooi bedacht vind ik de zogenaamde Tidal ‘Viario Feet’. Dit zijn een viertal massieve en dus zware gepolijste rvs-staanders, die in verschillende configuraties onder de Piano G2 weergevers kunnen worden gemonteerd. Dit geeft niet alleen een veel stabielere positionering, maar zal later in de praktijk ook al snel tonen hoeveel impact dit heeft op de visuele presentatie van de weergevers in een ruimte. Deze variabele staanders worden tenslotte gecompleteerd met een viertal eveneens in gepolijst rvs uitgevoerde voeten. Door het fijn getande schroefdraad wordt u in staat gesteld de weergevers op zo’n beetje iedere ondergrond mooi waterpas te stellen en door de vlakke oppervlak van de voeten zelf, beschadigt u nooit uw kostbare vloer.

Opstellen en configureren

Na met vereende krachten de 65 kilo zware in witte Valvetec lak uitgevoerde Piano G2’s uit de indrukwekkende standaard(!) bijgeleverde flightcases te hebben getild, ben ik het volgende moment toch redelijk met stomheid geslagen. De afgelopen 10 jaar heb ik hier toch een groot aantal weergevers voor het voetlicht zien treden. Groot klein, dik en dun, maar op Kharma, Franco Serblin en de duurdere modellen van Sonus Faber na, bereikte geen enkel ander merk en model tot op heden het exquisiete afwerkingsniveau en materiaalkeuze van deze Tidal’s! De verhoudingen zijn verder ook zeer goed gekozen en ik heb persoonlijk altijd al een zwak gehad voor modellen die een aantal graden naar achteren hellen. Niet alleen toont dit fraai en is het goed voor een optimaal tijd- en fasegedrag zonder dit in het filter met extra onderdelen te moeten bereiken.

Maar ik heb gemerkt dat het naar achteren hellen ook heel vaak een betere interactie met eigenlijk zo’n beetje iedere ruimte bewerkstelligt. Tijdens het opstellen blijken de weergevers al met een geringe toe-in optimaal te kunnen presteren, terwijl ze elektrisch met zelfs een vrij kleine maar stabiele versterker goed kunnen worden aangestuurd. Tidal geeft zelf aan dat (stabiele) versterkers vanaf 30 Watt al in aanmerking komen en vermeldt tevens dat de Piano G2 is voorzien van een bijzonder vriendelijk impedantiegedrag dat nooit onder de 4 Ohm komt. Zoals u terecht van mij verwacht heb ik uitgebreid met alle mogelijke configuratievormen geëxperimenteerd en dat leverde meer dan goed waarneembare resultaten op. Als elektronica heb ik mede gezien de verkoopprijs, van het beste gebruikgemaakt wat hier voorhanden was. Daaronder de prachtige state-of-the-art Zanden Audio buizenversterkers, Mirror Image Aemulus buizen voor en transistor eindversterkers en een Mark Levinson No.526 voor- en No.534 stereo eindversterker.

Luisteren

Als eerste uitgangspunt ben ik van de standaard Tidal configuratie uitgegaan. Dus alle drie de units van dit 2,5-weg systeem lineair ingesteld en de tweeter op neutraal. Voordat ik deze nieuwe Piano G2 luidsprekers thuiskreeg, heeft Ludwig ze gedurende drie weken ingespeeld. Ze waren dus al mooi los en goed op weg, maar zeker bij het allereerste gebruik na het opstellen was er nog wel sprake van een wat ‘vaste’ en aarzelende signatuur. Een weergave die echter al snel na het spelen van meer veeleisend muzikaal werk naar de achtergrond verdween en daardoor ruimte bood aan een heel scala aan bijzondere eigenschappen.

Eén van die mooie en positieve eigenschappen is dat deze weergevers na het warmspelen daadwerkelijk in staat blijken te zijn het muzikale gebeuren met groot gemak en een ontspannen klankbalans op bijna ware grootte neer te zetten. Het mooie en bijzondere daarbij is dat dit ook nog eens gebeurd zonder de luisterruimte extra aan te spreken of aspecten extra op te blazen of uit te vergroten. Een mooie cd om dit te illustreren is het album ‘No Deal’ van de Belgische Melanie de Biaso. Zeker tijdens het hoogtepunt van With all my love zijn de Tidals echt in hun element. Gebruikmakend van de referentie Zanden 6000 geïntegreerde buizenversterker met standaard ingebouwde passieve volumeregelaar, wordt een werkelijk groots en panoramisch ruimtebeeld neergezet, waarbij aan de vele (low level) ‘soundscape’ geluiden, instrumenten en natuurlijk de galmende en indringende stem van Melanie, alle ruimte wordt geboden. Wanneer ik experimenteer met de verschillende aanwezige versterkers, blijken met name de merken en modellen met een vloeiend organische, natuurlijke en rijke klanksignatuur de beste match met de Piano G2’s vormen.

Omgezet in meer klare taal is dat dus eerder de keuze voor buizen of (klasse-A) versterkers met een conventionele voeding, dan de minder klankkleur verzadigde en vaak in het middenlaag terughoudend klinkende klasse D ontwerpen. Uiteraard zijn er altijd uitzonderingen, maar generaliserend is dit wel de koers waarbij deze Tidal ontwerpen zich het meest thuis voelen. Zoals verwacht en binnen deze prijsklasse ook wat mij betreft verplicht, is de integratie van de drie aanwezige units eerste klas. Daarbij komt de weergave zeer goed los van de behuizing, bieden de twee basreflexopeningen een goed geïntegreerde en zeker niet de ruimte te veel aansprekende laagondersteuning voor het diepste laag en komt het geheel prachtig gelaagd en vooral mooi natuurlijk met een juiste hoogte afbeelding uit de verf. Dynamische contrasten worden ontspannen en moeiteloos voor het voetlicht gebracht en zelfs bij zeer hoog volumeniveau heb ik nog steeds niet het idee dat deze luidsprekers er hard voor moeten werken.

Als zuiver 2-weg systeem

Door de slim aangebrachte zilveren bruggen en de heldere lay-out aan de achterzijde, is het een fluitje van een cent om de Piano G2’s vervolgens op een andere manier te configureren. Zuiver als 2-weg systeem hoor ik meteen weer waarom ik mijn Masters die ook volgens het 2-weg principe zijn opgebouwd, nog steeds zo enorm goed vindt. Want het valt niet te ontkennen dat ook bij deze Tidal weergevers, meteen de gelaagdheid, puurheid, focussering en zelfs het loskomen van de kast nog meer tot hun recht komen dan bij de standaard configuratie. Gitarist Dominic Miller zet met zijn nieuwste album ‘Silent light’ meteen zijn eerste statement neer bij het bekende Duitse label ECM. En welk nummer je ook kiest (of het hele album natuurlijk), steeds opnieuw wordt je getrakteerd op een heel natuurlijke inkijk in zijn gitaarspel, de in verschillende nummers rijk gelardeerde percussie en de alles omhullende en ademende ambianceweergave. Oké in deze stand mis ik in mijn ruimte nu wel een beetje de ultieme laagdruk en klankkleurrijkdom van de lineaire instelling. Maar o, o, wat is die puurheid en verdere toename van muzikale focus toch ook onweerstaanbaar en wat kun je met name op een lager volume nu ontzettend diep in iedere opname duiken!

Als extended 2,5-weg systeem

Als we nu net de meest pure stand hebben beluisterd, is het ook leuk en spannend wat er dan gaat gebeuren als ik alle registers opentrek en precies het tegenovergestelde op ga zoeken. Voordat ik hiermee verder ga, haast ik mij te zeggen dat Tidal weergevers nooit ‘pats boem’ ontwerpen zijn. Dus welke stand uw voorkeuze ook heeft, steeds komt er een compleet en mooi gefundeerd muzikaal plaatje uit voort. Deze drie configuratiemogelijkheden zijn vooral bedoeld om op relatief eenvoudige wijze de luidsprekers nog beter te integreren in uw ruimte, systeem en eigen muzikale voorkeuren.

Terug nu weer naar de Piano G2. Logischerwijs is nu mijn en mogelijk ook uw gedachte, dat de puurheid nu waarschijnlijk wel helemaal verdwenen zal zijn en er een weergave zal ontstaan die eh… onnatuurlijk vet en opgeblazen is?! Nee, (bijna) niets van dat alles! Doordat je al snel gewend bent aan het slankere, snellere en meer open geluid van de eenvoudige 2-weg configuratie, is het volledige systeem wijd open aangestuurd in eerste instantie best wel wat Teutoons volumineus en bijna aan de donkere kant. Maar wat als ik die tweeter ook met de kantelschakelaar zijn kleine stukje luider laat spelen? Wat er dan gebeurd is in mijn omstandigheden min of meer de heilige graal voor iedereen die van luid spelen houdt en zijn muziek daarbij ook het liefst fysiek wil kunnen ervaren. Want binnen nog steeds het nu wel heel knappe Tidal kader van civilisatie, verfijning, kleurings- en resonantievrijheid, staat nu werkelijk een full-range stadion geluid voor mij. Maar dan wel zonder tegen je aan stotende mensen, geroezemoes, hitte, wachtrijen en ander ongemak.

Achtereenvolgens verdwijnen in het cd compartiment van het trouwe en nog immer uitmuntend presterende North Star Design 192 mk 2 loopwerk, ‘Hope’ van Hugh Masekela, Joe Zawinul met zijn 75e verjaardag album, ‘Minimum – Maximum’ van Kraftwerk, Wende Snijders met ‘Chante!’, om tenslotte te eindigen met Fink’s epische live album ‘Wheels turn beneath my feet’. Wat er nu gebeurd is eigenlijk ongelofelijk, want nog steeds nagenoeg zonder mijn toch niet al te grote ruimte aan te spreken, staat er nu het grootste, krachtigste en meest geloofwaardige ‘vette’ en volumineuze geluidsbeeld te spelen wat ik hier ooit heb bereikt en gehoord!! Samen met enkele muziekminnende vrienden en afwisselend aangestuurd door de verschillende versterkers, tik bij de luidste pieken achteloos even de 110 dB aan en we hebben alle drie het gevoel dat we daadwerkelijk onderdeel van de genoemde concerten uitmaken! Tja, wat moet je hier dan nog over zeggen. Want zo’n ervaring gaat gewoon nog veel verder dan alle audiokretologie bij elkaar. Je denkt dan niet meer aan focussering, 3D beleving, neutraliteit of oplossend vermogen. Dit is gewoon ontzettend verslavend. Ga je daarna weer terug naar minder ‘wilde’ muziek en meer normale volumeniveau’s, dan blijft gelukkig ook dan het ‘Tidal’ karma nog steeds aanwezig. Zelfs zacht spelen op een laat avonduur van rustige klassieke- of jazzmuziek, is nog steeds informatief, aantrekkelijk en bijzonder genietbaar.

Conclusie

Wat een heerlijke wolf in schaapskleren is deze Tidal Piano G2 toch en vooral ook zo prettig en gewenst anders dan de directe concurrentie. Is dit dan nu de perfecte luidspreker voor de gevraagde Ä 25.000,-? Nee en die zal ook nooit bestaan. Iedere luidspreker, hoe kostbaar ook, blijft nu eenmaal een vat vol compromissen. Toch lukt het bepaalde merken zoals Tidal in dit geval, deze onderhuidse tekortkomingen op knappe wijze zo veel mogelijk buitenboord te houden. Heel mooi en nuttig vind ik bij dit model de wijze waarop de weergave naar de hand van de eindgebruiker en ruimte kan worden gezet. Van relatief, klein, puur, zuiver en bijna intiem, naar ‘normaal’, prettig uitgewogen en geloofwaardig en vervolgens zelfs tot grensverleggende bijna ‘vette’ maar wel volledig gecontroleerde bombast. Oftewel een beproefd recept waarbij iedere fysiek georiënteerde muziekliefhebber compleet uit zijn dak kan gaan. Het ‘probleem’ of uitdaging voor de concurrenten en hét specifieke voordeel voor Tidal, is dat geen van de uitdagers al deze metiers gelijkwaardig weten te beheersen.

Je krijgt dus of het één of het ander. Als laatste is het tenslotte wel eerlijk om te vermelden dat bij een ‘vast’ gekozen concept, bepaalde specifieke aspecten nog wat beter uit de verf kunnen komen dan bij de Piano G2 mogelijk is. Maar in het leven is nu eenmaal niets 100% perfect en de keuze van Jörn Janczak en zijn team vind ik in dit geval een hele legitieme. Configureer het model naar uw behoeften en u bent voor de jaren die komen een meer dan gelukkig mens. Want naast al deze bijzondere gehoormatige geneugten, moeten we vooral niet vergeten dat deze weergevers ook nog eens visueel bij de mooiste en meest gerijpte ontwerpen behoren die er momenteel op de markt verkrijgbaar zijn. Ultra high-end als standaard en dat is geen loze belofte weet ik nu!

Tidal Piano G2 in Velvetec (vier kleuren) € 25.000,- per paar
Tidal Piano G2 in zwarte pianolak € 28.000,- per paar
Tidal Piano G2 met gepolitoerd fineer (vijf soorten) € 31.000,- per paar

Very Fine Solutions, sales@veryfinesolutions.eu, www.veryfinesolutions.eu